διέξειμι

Validation

No

Last modification

Thu, 04/18/2024 - 10:10

Word-form

δεξιά

Transliteration (Word)

dexios

English translation (word)

on the right hand

Transliteration (Etymon)

diexeimi

English translation (etymon)

to go through

Author

Orion

Century

5 AD

Source

idem

Ref.

Etymologicum, delta, p. 46

Ed.

F. Sturz, Orionis Thebani etymologicon, Leipzig, Weigel, 1820

Quotation

Δεξιά. ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ αὐτῆς τὰ διδόμενα· ἢ ἀπὸ τοῦ δι’ αὐτῆς τὰς πλείας διεξιέναι πράξεις

Translation (En)

Dexia "the right hand". From the fact that it receives what is given, or because most actions are accomplished (diexienai "succeed") thanks to it

Comment

Derivational etymology implying only one formal change, the loss of /I/ in δι(α)-: διεξι- → δεξι-. The lemma is the cause of the etymon — that δεξιά is not the subject of διεξιέναι, but a causal complement does not bother the etymologist

Parallels

Meletius, De natura hominis, p. 124 (δεξιὰ δὲ λέγεται ἡ ἕτερα, ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ αὐτῆς τὰ διδόμενα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον· ἢ οἷον δεξιὰ, ἀπὸ τοῦ δι’ αὐτῆς τὰς πλείονας διεξιέναι πράξεις); Epimerismi homerici Îl. 1.501b (δεξιτερῇ: δεξιὰ εἴρηται, ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ αὐτῆς τὸν ἄνθρωπον τὰ διδόμενα. ἢ ἀπὸ τοῦ δι’ αὐτῆς τὰς πλείονας διεξιέναι πράξεις ἤπερ διὰ τῆς ἀριστερᾶς); Etym. Gudianum Additamenta, delta, p. 346 (Δεξιτερή· εἴρηται ἡ δεξιὰ ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ αὐτῆς τὸν ἄνθρωπον τὰ διδόμενα, ἢ ἀπὸ τοῦ δι’ αὐτῆς διεξιέναι τὰς πλείονας πράξεις ἤπερ διὰ τῆς ἀρι⟦στερᾶς⟧); Etym. Magnum, Kallierges, p. 256 (Δεξιά: Ἡ χείρ· καὶ ὁ ποιητὴς δεξιτερὴ λέγει· ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ αὐτῆς τὰ διδόμενα· ἢ διεξιά τις οὖσα, ἀπὸ τοῦ τὰς πλείονας δι’ αὐτῆς διεξιέναι πράξεις. Καὶ παρωνύμως, δεξιὸς, ὁ ἐπιτήδειος καὶ αἴσιος. Ἢ ἀπὸ τοῦ δεκτὸς, δεξιὰ, ὡς ἀνόρεκτος, ἀνορεξία· εὔθηκτος, εὐθηξία); Etym. Symeonis, delta 126 (Δεξιά· ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι δι’ ἑαυτῆς τὰ διδόμενα· ἢ διεξιά τις οὖσα, ἀπὸ τοῦ δι’ αὐτῆς διεξιέναι τὰς πλείονας πράξεις. Ὡς παρὰ ὠνόμασθαι δεξιὸς ὁ ἐπιτήδειος καὶ αἴσιος· ἢ ἀπὸ τοῦ δεκτὸς δεξιά, ὡς ἀνορεκτός ἀνορεξία, εὔθηκτος εὐθηξία); Ps.-Zonaras, Lexicon, delta, p. 480 (Δεξιά. ἡ χείρ. καὶ ποιητικῶς δεξιτερή. ἀπὸ τοῦ δέχεσθαι αὐτῆς τὰ διδόμενα. [ἢ δεξιὰ τὶς οὖσα, ἀπὸ τοῦ τὰς πλείονας δι’ αὐτῆς ἐξιέναι πράξεις. καὶ ἀπὸ τοῦ δεκτὸς δεξιὰ, ὡς ἀνόρεκτος, ἀνορεξία.])

Modern etymology

Δεξιός is the old inherited adjective meaning "on the right hand", from *deksi-wó-, with cognates in most IE languages. It is indeed derived from *dek̑- "to receive" (Beekes, EDG)

Persistence in Modern Greek

Yes

Entry By

Le Feuvre